İznik Gölü, Türkiye'nin sıralamada beşinci büyük ve Marmara bölgesinin de en büyük doğal gölü olan bu göl, tektonik göllerinden birisi olan tatlı bir su gölüdür. En büyüklerinden olan ve kuzeydoğuda bulunan Karasu deresi ile güneybatı yer alan Sölöz olmakla birlikte, derelerin göle ulaştığı yerlerde küçük bazı deltalar ile büyük sazlıklar oluşturmaktadır.
Bu gölü besleyen derelerin gölle buluştuğu alanlarda küçük sazlıklar ve deltalar vardır. Gölün etraf piknik sahaları, gezi alanları, turistik yerler ve florası çok zengin olan bitki örtüleriyle kaplıdır.
Bir tektonik çukur alanda oluşan İznik Gölünün yüz ölçümü ise 310 km², doğu-batı yönünde uzanan bir elips biçimindeki gölün uzunluğu 33 km, genişliği 12 km ile çevresi 95 km'dir. Göl düzeyi ilkbahar kış aylarında yükselmekte, yaza doğru gelindiğinde ise alçalarak neredeyse en düşük seviyesini sonbaharda mevsiminde bulmaktadır. Yüksek-alçak düzeyler arasındaki fark ise ortalama 50-60 cm'yi bulabilir. Gölün yüzeyindeki suları Nisan ayında11,5 ve Kasım ayında ise 12 iken Ağustos'ta 24,5 °C olarak ölçülmüştür. Yaz mevsiminde en hızlı sıcaklık artması 10-20 m arasında görülmüş, 45 m derinlikte ise 8-8,5 °C kaydedilmiştir. Bu gölün güney kesimlerinde, doğu-batı yönünde uzanan oldukça derin bir oluk bulunmaktadır. Yaklaşık olarak 13 km uzunluktaki oluğun en derin alanı, 65 m ile aynı zamanda da İznik Gölü'nün de en derin alanıdır.
İznik Gölü Sit Alanı olarak 1990'da ilan edilmiştir.
Gölün toplam olarak toprak potansiyeli 6674 ha olmakla birlikte topraklarının pH'ı 7,8 - 8,5 arasında bulunmaktadır.
Alan sık olan sazlıkların arasında karma koloniler oluşturan küçük karabatak ile gece balıkçılığı oldukça önem kazanmıştır. Bunun nedeni tam bilinmemek ile İznik Gölü mevsiminde önemli anlamda su kuşu barındırmadığı tespit edilmiştir. Yine de İç Anadolu çevresinde bulunan göllerin donmasından kuşlar için çok önemli bir sığınak yaptığı söylenebilir. İznik'te balıkçı kooperatifleri bile bulunmaktadır. Tutulan su mahsullerinin başında ise kerevit gelmektedir. Gölün su mahsulleri arasında, alabalık, sazan ve istakoz da bulunmaktadır.
Gölde bol miktarda yosun ve bitki çeşitleri de vardır. Diplerde pamuk ya da üstüpü biçiminde açık yeşil renkte olan bir yosun türü yaygın olarak bulunmaktadır. Bu yosun türü suyun çalkalanması ile göl sularının oksijeninin daha da azalmasını önler. Balıkların besin bulmasını sağlar. Gölde mart, mayıs ve haziran aylarında sportif olarak avlamanın dışında üç aya yakın av yasağı vardır. Kerevit için yapılan yasak ise aralık ayında uygulanmaktadır. Aslen bir deniz balık türü olan gümüş balığı da bu gölde yaşar. Tatlı sulara karşı da uyum sağlamış bir türü olan Küçük gümüş balığı ise gölde bol miktarda bulunmaktadır. Göl tamamıyla tarım bölgeleri ile zeytinliklerle çevrilmiştir. Tarım alanlarını sulamak amacıyla gölden su alınmaktadır. Etrafındaki zeytin ormanlarının genellikle altında sarısı müşküle olan üzüm bağları ile neredeyse her mevsim bin bir çeşit meyve ve sebzenin yetiştiği bitek toprak alanlarının yaşam kaynağıdır.
Gölün batısında ise Türkiye'nin bilinen en geniş ve de en güzel piknik bölgeleri bulunmaktadır. Bir tarafı çamlık olup diğer yanı ise tertemiz olan gölü, Türkiye'nin birçok yerinden milyonlarca insanı kendisine doğru çekmektedir. Günü birlik olan dinlenme alanları haricinde çadır turizmi de yapılmaktadır. Burada her tür gerçekleştirilen ve kurulan sosyal tesisler bulunmaktadır. Gölün bu alanı, 1950'li senelere kadar bataklık halinde idi. Yapılmış olan çalışmalar sayesinde suyun taşması da engellenmiş ve de bataklık kurutulmuştur.
